Manav ifadelerinde; "Atabey eski adı Ağros – Ağras olarak devlet arşivlerinde adı yazılmış, bugün ilçe statüsündeki tarihi bir yerleşkemizdir.
Isparta ilimiz ve civarındaki her bölgemizin hangi boya mensup olduğunu, güvendiğim belli özelliklere nazaran yorumlayabiliyorum. Ancak bu yorumları yayınlamıyorum.
Çünkü bir boya mensubiyet içeren yorumlarımın hâli hazırda belge, metod ve kaynak bilmeksizin birileri tarafından, “Hayır o öyle değil, onlar şu boydan” veya “Biz şu boya bağlıyız” tarzında altı boş tenkitlerle karşılaşıyorum.
Sosyal medya sayfalarımda bu tarz yorumlara cevap vererek ne zamanımı, ne de karşıdaki boş, metoda dayanmayan tenkitleri muhatap alarak, en azından memleketimin duyarlı, meraklı takipçilerimize rahatsızlık oluştursun istemem.
Memleketimizle ilgili her türlü tarihi paylaşımlarımın, alanımın tarih olması ve lokal çalışmalarla tespit ettiğim veya yorumladığım her paylaşımın bir temel kaynağa dayanmasıyla bağlantısı mevcuttur.
Paylaşımlarımda detaya inmeyişlerimin sebebi, konunun özünden kopmadan yüzeysel bilgi ve görüş beyan etmektir.
Hâli hazırda paylaşımlarıma birebir kaynak veriyorum, yorumladığım bölümleri de yorumum olduğunu belirtiyorum.
Çoğu bilgileri ilk veya nadiren ilginç gelen bilgiler olması sebebiyle, paylaşanlar oluyor, haber sayfalarında haber olarak yayınlanıyor ve bilen bilmeyen yorumlar yapıyor. Paylaşımlarımın her birinin kaynağı mevcut olup, hakikatlerdir.
Hemşehrilerimizin rahatsız olmaması ve bir taraftan kulaktan duyduklarıyla çelişebileceği, hassasiyet veren yakın tarihle ilgili paylaşımlardan da ayrıca kaçınmaktayım. Örneğin yöremizdeki eşkıyalar gibi.
Asıl konumuza gelecek olursak, bugün kü Atabey ilçemize ilk gelen Türkler AVŞAR ve SALUR Boyu’na mensup Türkmenlerdir.
İlk kez duyanlar şaşıracaktır. Atabey’de BAYAT Köyü var, Atabey BAYAT Boyu’ndandır diyenler bile çıkacaktır.
Evet, bugünkü Bayat Köyümüz BAYAT Boyu’ndandır ve adını hiç değiştirmemiştir. Atabey merkezine BAYAT Boyu olmaz artık, çünkü zaten Bayat’a bağlı bir aşiret orada karye kurmuş, neden bölünerek başka bir yere gitsin? Bayat dururken neden Atabey’in içine gitsin.
Bunu şu sebeple söylüyorum, yakın olan coğrafyalarda bir Boy adıyla köy varsa, civarında farklı bir boy yerleşkesi olur.
Örnekle açıklayayım, Eğirdir’e bağlı tarihte “Kayı” adında köy var. Eğirdir’de Kayı adlı köy varken, Eğirdir’in merkezi KAYI Boyu olmaz. Çünkü zaten Kayılar bir köy kurmuş, yakına ayrı bir köy kuracaksa yine ya KAYI adıyla köy kurar ya da benzer ongununu taşıyan bir isimle köy kurar.
Örneğin Eğirdir Akdoğan Köyü de Kayıların kurduğu bir köydür. Neden AKDOĞAN adını almıştır? Çünkü KAYI adında hâli hazırda bir köy var idi. Ama gelip köy kuracaklar olanlarda KAYI Boyu’ndan, işte bu durumda Kayı Boyu’nun ongunu sembolü olan AKDOĞAN adını kullanmışlardır.
Başka bir örnek, Eğirdir- Anamas Nahiyesinde 2 tane YAZIR Köyü var. Yazır da bir boy adıdır ve burada ikisi de aynı adı kullanmıştır. Bu durumda ANAMAS merkezi Yazır olamaz.
Atabey yani Roma dönemindeki rumların deyişiyle AGRAİ’ye ilk girenler fetih yapanlardan sonra yerleşen göçebe Türkmenler AVŞAR ve SALUR boyuna bağlıdır.
Bu yorum değil, net bilgidir.
Memleketime borç olarak gördüğüm çalışma neticesi olarak, Ertokuş Gazi’yi anlatan gençlik romanı hazırlamaktayım, Ertokuş Gazi ile ilgili veri toplarken karşılaştığım bir maddede kaynağı gördüm.
Kaynak: Devlet Arşivleri (Defter-i Mufassal-i liva-î Hamid, numara 51, varak 321, 323)
Kaynağı gösteren Selçuklu üzerine dünyadaki en büyük çalışmaları gerçekleştiren Orta Çağ Profösörü Osman Turan üstâdın, Türk Tarih Kurumundan yayınladığı MÜBARİZEDDİN ERTOKUŞ VE VAKFİYESİ adlı kitabının 425 ve 425. Sayfalarının dipnotunda vermiş.
Kaynak gösterdiği ilgili defter Kuyud-ı Kadime Arşivlerinde yer alan 51 numaralı defter olup, Atabey kısmını ben incelememiştim ve beni de aşan yerleri mevcuttu. Ama merhum Osman Turan hocamızı bir kez daha rahmetle anarken bu ayrıntıyla bölgeye yine ışık olmuştur." dedi.
Haber/ Özge Çelik