Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nden Dr. Öğretm Üyesi Alamettin Bayav’ın hazırladığı “Tarım İşletmelerinin İklim Değişikliğine Dayanıklılığını Belirlemek İçin Dijital Altyapının Geliştirilmesi” isimli proje TÜBİTAK-1003 Tarımsal Araştırmalar Ortak Çağrısı Öncelikli Alanlar Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı ile desteklenen projeler arasında yer aldı.
PROJE ÖZETİ
Bu çalışmada Türkiye’de ilk defa tarım işletmelerinin iklim değişikliğine dayanıklılığını ölçmeyi sağlayacak bir djital altyapı sistemi geliştirilecektir. Geliştirilecek dijital altyapı sistemi,, TİKDAS (Tarım İşletmelerinin İklim Değişikliğine Karşı Dayanıklılığını Ölçme Sistemi), İnternet tarayıcısı ve mobil uygulamada kullanılabilecek olup, aynı amaca yönelik farklı işlevlere sahip olacak şekilde tasarlanacaktır. Bu şekilde TİKDAS ile birden fazla hizmet sağlanabilecektir. İnternet tarayıcısı üzerinden yapılacak olan değerlendirme;
Veri tabanı oluşturma, Verilerin kontrol edilmesi ve düzenlenmesi, Farklı amaçlara yönelik değerlendirmelere olanak verecek şekilde verilerin farklı formatlarda indirilmesi imkanını verecektir.
Oluşturulacak veri tabanı işletmelerin iklim değişikliğine dayanıklılıklarının farklı düzeylerde; hanehalkı, bölgesel, ülkesel düzeyde ya da ürün bazında, tespit edilmesini sağlayacaktır. Bununla birlikte, tarım işletmelerinin iklim değişikliğine dayanıklılığının zamansal değişimleri de tespit edilebilecektir. Ürün bazında iklim değişikliği kaynaklı verim kayıpları, hastalık ve zararlılardaki değişim gibi acil önlem alınması gereken durumlarda da kullanılabilecektir. Sistemde isteğe bağlı modüller ile bu altyapının proje bazlı çalışmalarda da kullanılması amaçlanmaktadır. Mobil uygulamada ise üreticiler anketleri kendi başlarına yapma imkanına sahip olacak ve bu şekilde iklim değişikliğine dayanıklılık düzeylerinin ne olduğunu, zayıf ve güçlü yönlerini anketi tamamlandıklarında öğrenebileceklerdir. Bu öz değerlendirme ile, çiftçilerin kırsal geçim kaynaklarının farklı bileşenleri ve işleyişleri hakkında daha derin bir anlayış ve farkındalık kazanmaları mümkün olacaktır. Bu artan farkındalık sayesinde çiftçiler, şoklarla ve uzun vadeli değişikliklerle başa çıkma, yanıt verme, dönüştürme ve uyum sağlama kapasitelerini artırmak için gereken eylemleri tespit edebileceklerdir. Araştırmacıların bu sistemi kullanmalarıyla kırsal geçim kaynaklarının iklim dayanıklılığı konusunda çalışmalar zenginleşecektir.
Çalışma 4 aşamada tamamlanacaktır. Bunlar; Soru setlerinin oluşturulması, Algoritmanın yazılması, Yazılımın yapılması, Yazılımın internet tarayıcısı ve mobil uygulamada denenmesi.
Soru setleri işletmelerinin iklim değişikliğine dayanıklılığını sosyal, ekonomik, çevresel ve yönetimsel boyutlarda, 13 temel göstergeyi değerlendirmeyi sağlayacak şekilde geliştirilecektir. Teknik değerlendirme ve öz değerlendirme sağlayan sorulardan bileşik dayanıklılık skorları belirlenecektir. Oluşturulan algoritma Türkiye için önemli olan 8 stratejik üründe denenecektir. Bu ürünler ve iller;
Buğday-Konya, Ayçiçeği-Tekirdağ, Zeytin-Muğla, Pamuk-Şanlıurfa, İncir-Aydın, Kiraz-Afyonkarahisar, Fındık-Ordu, Örtüaltı domates-Antalya.
Her ürün için 15 anket yapılacaktır. Algoritma nihai halini aldıktan sonra program yazılımı yapılacaktır. Yazılımın ana işlevi, anket sorularını belirlenen giriş kriterlerine (çoktan seçmeli, ölçek, serbest metin vb.) hızlı, açık ve düzgün bir şekilde cevapları almak ve algoritmanın çalışabileceği şekilde veriyi hazır hale getirmektir. Hazırlanan yazılım daha önce anket yapılan alanlarda uygulanacaktır. Yazılımın denenmesi için yukarıda belirtilen ürün ve alanlarda toplam 922 anket yapılacaktır. Yazılım denemelerinden elde edilen sonuçlara göre yazılım ihtiyaç durumunda revize edilecektir.
Proje Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü liderliğinde gerçekleştirilecektir. Proje 4 iş paketinden oluşmaktadır. Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi algoritmanın hazırlanması, Konya Gıda ve Tarım Üniversitesi TİKDAS yazılımının yapılmasından sorumlu olacaktır. Çalışma sonucunda Türkiye’de tarım işletmelerinin iklim değişikliğine dayanıklılığını ortaya koyacak bir yazılım geliştirilecektir. Bu yazılım mobil uygulama ve internet tarayıcısında çalışabilecektir. İlgili kurum ve kuruluşların, karar vericilerin, araştırmacıların ve çiftçilerin kullanımı mümkün olacaktır. Çalışmada yüksek lisans tezi ve konferans sunumları yapılması planlanmaktadır. Proje sonuçlarını yaygınlaştırmak için ulusal ve uluslararası bildiri ve makaleler, 1 kitap (TİKDAS kullanım rehberi) yayınlanacak, web sayfası, afiş ve broşürlerle proje sonuçları paydaşlara aktarılacak ve TİKDAS kullanımı teşvik edilecektir. Projemiz TÜBİTAK-TAGEM Ortak Çağrısı, Tarım ve Gıda Sektörü Hedef Odaklı Destekler için Öncelikli Teknoloji Alanları, Ar-Ge ve Yenilik Konuları ile Öncelikli Ürün/Teknolojiler kapsamında Tarım Ekonomisi ve Politika Araştırmaları alt başlığında yer almaktadır. TİKDAS ile elde edilecek veriler, yapılacak değerlendirmeler “Olası iklim değişikliği senaryoları üretilmesi ve bunlara uyum stratejilerinin geliştirilmesi” amacına hizmet edecektir. TİKDAS’ın mobil uygulamada çalışması ve çiftçilerin kendi kendini değerlendirme imkanını oluşturması, karar vericilerin bilimsel verilere dayalı karar verme imkanını oluşturarak “Tarım sektörü paydaşlarının iklim değişikliklerine uyum kapasitelerinin değerlendirilmesi ve geliştirilmesi” amacına da katkı sağlayacaktır.
Akademisyenimizi tebrik eder başarılarının devamını dileriz.