TÜBİTAK 1001: Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB) tarafından desteklenen, Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü işbirliğinde yürütülen “Pars (Panthera pardus)’ın Akdeniz ve Ege Bölgesindeki Yayılışının Araştırılması” projesi açılış çalıştayı Antalya Termessos Mili Parkı’ndaki Anadolu Leoparı Araştırma Birimi toplantı salonunda yapıldı.
Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Yasin Ünal’ın yürütücülüğünü üstlendiği projede Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Düzce Üniversitesi, Bursa Teknik Üniversitesi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitelerinden araştırmacıların yanı sıra Doğa Koruma ve Milli Parklar Bölge Müdürlüklerinden araştırmacılar yer alıyor.
Proje Yürütücüsü Dr. Yasin Ünal, “Anadolu Parsı (Panthera pardus tulliana), Felidae ailesinin dünyadaki 36 adet kedi türü içerisinde en geniş yayılışa sahip olan kedi türüdür. Dünyada Pars türünün alttürlerine ilişkin çalışmalar devam etmekle birlikte yapılan son genetik çalışmalara göre 8 alttürde toplanmıştır. Türkiye sınırlarında yayılış gösterdiği bilinen alt tür Panthera pardus tulliana’dır. Anadolu Parsının tüm Pars alttürleri içerisindeki en büyük ve en uysal Pars alt türü olduğu bilinmektedir. Pars, biyoçeşitlilik açısından Türkiye’nin en önemli yırtıcı memeli türü olduğu gibi Anadolu tarih ve kültüründe de önemli bir değere sahiptir. Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN)’ne göre hassas “EN- Tehlikede” kategorisinde yer almaktadır. Projemizin hedef türü Anadolu Parsı (Panthera pardus tulliana)’dır. Anadolu Parsı ağırlığı dişilerde 35-50 kg, erkeklerde 45-70 kg civarındadır. Etoburdur. Beslenmesini çoğunlukla yaban keçisi, yaban domuzu, geyik ve küçük memeliler oluşturmaktadır. Anadolu’ya endemik bir kedi türüdür. Anadolu’nun hem tarihi ve kültürel hem de biyolojik açıdan çok önemli bir memeli türü olan Pars ile ilgili bilgilerin kaynağı çok eski dönemlere kadar uzanmaktadır. Büyük İskender’in M.Ö. 4. yüzyıla ait mezarında Pars avını gösteren resim dikkat çekmektedir. Şehzade isimlerine Bars, Baybars, kız isimlerine ise Ay Gibi Parlayan anlamında Aybars isimleri verilmiştir. DKMP ve ISUBÜ Pars Araştırma İşbirliği Eylül 2019 Döneminde başlamıştır. 2019-2022 yılları arasında Protokol, Proje ve Makale Çalışmalarımız İşbirliği dahilinde devam etmiştir. Pars makalemiz Uluslararası SCI-Expanded Dergide yayınlanmıştır. 2022 Yılı 1. döneminde sunulan TÜBİTAK-ARDEB-1001 : “Pars (Panthera Pardus)’In Akdeniz ve Ege Bölgesindeki Yayılışının Araştırılması” Proje Desteklenmiştir. Proje Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi koordinatörlüğünde ve Tarım ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü iş birliğinde 2023-2025 yılları arasında yürütülecektir. Bu projenin ana amacı, Anadolu Parsının Akdeniz ve Ege Bölgesi potansiyel habitatlarının ve bu habitatlardaki yayılış gösteren yeni bireylerin tespiti ve aktüel yayılış haritasının oluşturulmasıdır. Anadolu’da Ege ve Akdeniz bölgesindeki Pars yayılışını ve habitatlarını belirleyerek dağılım ve yayılış haritalarını oluşturmak. Parsa ait olası yeni bireyleri fotokapan, iz takibi ve genetik yöntemlerle tespit etmek, türün habitatlarının üzerindeki kısıtlayıcı faktörleri ve etki düzeylerini tespit etmek ve olası popülasyonunun korunması için strateji geliştirip olası çözüm önerileri sunmak, türün ve parsın habitatlarının üzerindeki kısıtlayıcı faktörleri ve etki düzeylerini tespit etmek ve olası popülasyonunun korunması için strateji geliştirip olası çözüm önerileri sunmak, doğal yayılış alanındaki mesken alan, teritori ve hareketliliğini, günlük ve mevsimsel davranışlarını tespit etmek, türün ve parsın habitatlarının üzerindeki kısıtlayıcı faktörleri ve etki düzeylerini tespit etmek ve olası popülasyonunun korunması için strateji geliştirip olası çözüm önerileri sunmak, aktüel dağılım ve yayılış haritasını oluşturmak, Pars tür eylem planı için bilimsel veri elde etmek ve DKMP ile paylaşmaktır. Proje işpaketleri dahilinde çalışmalarımız 3 yıl süre ile devam edecektir.” dedi.
DKMP 6. Bölge Müdür Yardımcısı Osman Yöntem, içerisinde antik şehir, çeşitli endemik türlerin yer aldığı Antalya ilimizdeki en eski Milli Park olan Termessos Milli Parkında böylesine önemli ve güzel bir projenin gerçekleşmesi son derece önemlidir. 60 yıllarda kurumumuzun korumaya alması son derece çok kıymetli. 1975 yıllarında yapılan ilk ziyaretçi merkezi. Bu kadar özel ve güzel alan. Böylesi özel ve güzel bir alanda çeşitli hayvan türlerinin oldukça fazla olması da bize önemli görevleri beraberinde getiriyor. En iyi şekilde bu alanları korumak kollamak gözetmek bizim en önemli vazifemiz. Proje katılımınızdan dolayı teşekkür ediyor, hoşgeldiniz diyorum” dedi.
ISUBÜ Orman Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Hasan Alkan, “Genel Müdürlüğümüzle yapmış olduğumuz protokolle 7+1 uygulamalı eğitim modeline geçmiş bulunmaktayız. Uygulamalı bilimler denince uygulamanın her türlüsü bizim etki alanımızın içerisine giriyor. Uygulamalı eğitimi gerçekten önem vererek yapıyoruz. Fakülte olarak bunun bilincindeyiz ve başarabildiğimizi görüyor ve söylüyorum. Bundan dolayı çalışma arkadaşlarımda gurur duyuyorum ve devamını bekliyorum. Projenin hayırlı olması temennisiyle hepinize saygılar sunuyorum” dedi.
ISUBÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Ramazan Özçelik, “Bünyesinde Orman Fakültesi, Su Ürünleri Fakültesi ve Ziraat Fakültesini barındıran üniversitemiz her üç alandaki çalışmaları ve projeleri ile ülkemizde önemli bir yere sahiptir. Bu projenin, Üniversitemiz ve diğer bazı üniversitelerden akademisyenler ile Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğüne bağlı bölge müdürlüklerinde çalışan Teknik personelin katılımı ile gerçekleştirilecek olması projenin konunun tüm yönleri ile ele alınacağının önemli bir göstergesidir. Proje ekibi bu projeleri ile ülkemizdeki yaban hayatı çalışmaları açısından önemli bir ilke imza attılar. Tüm proje ekibini başarıları için tebrik ediyorum. Umarım 3 yıllık proje süresi sonunda elde edilecek sonuçlar projede amaçları ve hedeflerini büyük oranda gerçekleştirebilir. Projenin temel amaçlarını 3 başlıkta toplayabiliriz, birey sayısının tespiti, türün habitat tercihlerinin belirlenmesi ve elde edilecek bulgular ile Parsın potansiyel dağılış haritasının yapılmasıdır. Orman amenajmanı anabilim dalında çalışan bir öğretim üyesi olarak, ekosistem tabanlı fonksiyonel planların yapımı konusundaki en temel gereksinimimiz plan yapımı için elde ekosistemi oluşturan tüm bileşenlere ilişkin güvenilir bilgilerin bulunmasıdır. Bu bağlamda proje sonuçları, Akdeniz Bölgesi orman ekosistemlerinin önemli bir parçası olduğu düşünülen Parsın popülasyonunun korunması ve sürdürülebilir yönetimi açısından önemli bir altlık oluşturacaktır” dedi.
Açılış konuşmalarının ardından TÜBİTAK 1001: Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB) tarafından desteklenen Pars (Panthera pardus)’ın Akdeniz ve Ege Bölgesindeki Yayılışının Araştırılması Çalıştayı’na katılan akademisyenler ve araştırmacılar ile bölge müdürlükleri yetkilileri karşılıklı fikir alışverişinde bulunduktan sonra toplantı sona erdi.
