YSK üyelerine “ahmak” diyerek hakaret ettiği iddiasıyla yargılanan İBB BaşkanıEkrem İMAMOĞLU’na, “kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret” suçundan 2 yıl 7 ay 15 gün hapis cezası verildi.
İlk derece mahkemesince verilen hükmün ardından, İmamoğlu’nun hâlihazırdaki belediye başkanlığı görevine devam edip edemeyeceği ile muhtemel cumhurbaşkanlığı adaylığından sonrakisürece ilişkin birtakım hukuki meseleler gündem konusu.
İMAMOĞLU SİYASİ YASAK ALDI MI, HAPSE GİRECEK Mİ?
Öncelikle şunu belirtmek gerek: İlk derece mahkemesinin bu kararı, kesin bir karar değil. Bu karar öncelikle istinaf sonra da temyiz kanun yoluna tabi.
Siyasi yasaklılığın gündeme gelebilmesi için öncelikle bu kararın kesinleşmesi gerek. Olağan yargı uygulamamızda, temyiz kanun yoluna tabi bir hakaret cezasının kesinleşmesi için minimum 1,5 – 2 sene geçmesi gerekiyor.Karar bu hâliyle kesinleşmediği sürece herhangi bir siyasi yasaklılık söz konusu değil.
Karar bu hâliyle kesinleşse bile İmamoğlu cezaevinde yatmayacak. İnfaz Kanunu’na getirilen 30.03.2020 tarihinden sonra işlenmiş suçlara ilişkin şartlı tahliye ve denetimli serbestlik hükümleri gereğince prosedürel işlemleri gerçekleştirmek üzere aynı gün içinde cezaevine girip çıkacaktır.
İMAMOĞLU’NUN CUMHURBAŞKANI ADAYI OLMADIĞI İHTİMALDE
Karar bu hâliyle kesinleşirse, kasten işlenmiş olan bir suçtan dolayı hapis cezasına mahkûmiyetin sonucu olarak (TCK 53) İçişleri Bakanlığının başvurusu üzerine Danıştayın tespit kararıyla İmamoğlu’nun belediye başkanlığı sona erecek. (Belediye Kanunu m. 44)
İBB’ye Kayyım Mı Atanacak?
Hayır. Belediyelere kayyım atanması, başkanın ya göreviyle ilgilibir suç nedeniyle hakkında soruşturma / kovuşturma açılması yahut terör suçları sebebiyle tutuklanması / ceza alması sebeplerinin varlığı hâlinde gündeme gelir. (Belediye Kanunu m. 45, 47) İmamoğlu rüşvet, zimmet gibi göreviyle ilgili bir suç yahut terör suçundan yargılanmadığı için ceza alsa bile İBB’ye kayyım atanmayacak. Belediye meclisi içinden yeni bir başkan seçilecek.
Muhtar Bile Olamaz Mı?
Mahalli İdareler Seçimi Hakkında Kanun uyarınca İmamoğlu’nun cezası kesinleştikten sonra tekrar belediye başkanı, muhtar gibi bir mahalli idare yöneticisi olarak seçilebilmesi için yasaklı haklarının iadesi sürecini işletmesi, dolayısıyla cezası kesinleştikten sonra 3 sene beklemesi gerekecektir. (5352 sayılı Adli Sicil Kanunu 13/A)
İMAMOĞLU’NUN CUMHURBAŞKANI ADAYI OLDUĞU İHTİMALDE
Anayasa’nın 101. maddesine göre cumhurbaşkanı adayının, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olması gerekir. Yine Anayasa’nın 76. maddesine göre kasten işlenmiş bir suçtan dolayı 1 yıldan fazla hapis cezası alanlar milletvekili seçilemez.
Dolayısıyla bu ceza kararı, YSK’nın seçim takviminde belirteceği adaylıkların kesinleşeceği tarihe kadar, yani 3-4 ay gibi kısa bir süre içinde istinaf ve temyiz incelemesinden geçip kesinleşirse, İmamoğlu cumhurbaşkanı adayı olamaz.
Ceza Kararı “İmamoğlu’nun Adaylığının Kesinleşmesinden Sonra” Kesinleşirse Ne Olur?
Cumhurbaşkanı adaylarının kim olduğu, kesin aday listesinin Resmî Gazete’de yayımından itibaren resmen belli olur. Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu m. 12 uyarıncabu tarihten sonra ceza kesinleşirse İmamoğlu seçilme yeterliliğini kaybeder. Seçim, kesinleşmiş listedeki diğer adaylar arasında yapılır.
Ceza Kararı, Seçimlerin 2. Tura Kalması Durumunda 1. Tur İle 2. Tur Arasındaki Süreçte Kesinleşirse Ne Olur?
İlk turda en çok oy alan 3. aday, 2. turda yarışacaktır. Böyle bir aday yoksa tek aday referandum usulüyle seçilir. Referandumda %50 + 1 ret oyu çıkarsa cumhurbaşkanı seçimi süreci tekrar başlar.(Anayasa m. 101 / 6)
Ceza Kararı, İmamoğlu Cumhurbaşkanı Seçildikten Sonra Kesinleşirse Ne Olur?
Bu, cumhurbaşkanı seçilme yeterliliğine ilişkin şartlardan birinin kaybedilmesi anlamına gelir.
Yargılama sonucunda herhangi bir suçtan mahkûm edilen Cumhurbaşkanının, bu mahkûmiyet hükmünün infazının ne zaman yerine getirileceğine dair bir düzenlemeye Anayasa’da yer verilmemiştir. Henüz bu konuda verilmiş bir yargı kararı da yoktur.
Milletvekilleri açısından uygulama, uyarınca kesin mahkeme kararının TBMM Genel Kuruluna bildirilmesi durumunda milletvekilliğinin düşmesi şeklindedir.Aynı hükmün cumhurbaşkanı bakımından kıyasen uygulanıp uygulanamayacağı hususu Anayasa hukuku öğretisinde de tartışmalıdır.
Av. Onur TANIK
Kaynakça:
1.Doğan, B. , Doğan, İ. "CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDE CUMHURBAŞKANININ SORUMLULUĞU". İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11 (2020 ): 468-483
2. Dr. Öğr. ÜyesiVolkan ASLAN, LawPodcasts Bölüm #27, "Kamuoyunda 'Siyasi Yasak' Olarak Adlandırılan Sınırlamanın Anlamı ve Sonuçları Nelerdir?
3.
