Yıkılacak binaların insan sağlığı ve çevre üzerinde olumsuz durumlara yol açmaması için yıkım öncesi ve sonrasında ne gibi usul ve esaslara uyulması gerektiğiyle ilgili görüşlerini belirten İnşaat Mühendisleri Odası Isparta İl Temsilcisi Şeref Korkmaz, açıklamasında şu ifadelere yer verdi:
“Yıkılacak binaların insan sağlığı ve çevre üzerinde olumsuz durumlara yol açmaması için yıkım öncesi ve sonrasında ne gibi usul ve esaslara uyulması gerektiği ülkemiz mevzuatında belirtilmiştir.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 13 Ekim 2021 tarihinde Binaların Yıkılması Hakkında Yönetmelik yayınlanmış ve Yıkım faaliyetlerinin usul ve esaslarını belirleyen bu yönetmelik 1 Temmuz 2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Yapı ruhsatına tabi olan bina türü yapılar ve bunların yapısal güvenliğini etkileyen istinat türü diğer yapılar Binaların Yıkılması Hakkında Yönetmeliğin kapsamına girmektedir. Bodrum katı dışında en çok bir katlı, bina yüksekliği 6 metreyi ve yapı inşaat alanı 250 m2’yi geçmeyen müstakil ve ayrık nizam yapıların yıkımı ile bir binada toplam alanı 250 m2’yi ve kat alanının %10’unu aşmayan kısmi yıkımlarda yıkım planı düzenlenmez. Bunların haricindeki her yıkım için yıkım planı hazırlama zorunluluğu vardır.
Yönetmelik gereği hazırlanacak yıkım planında yıkılacak yapıya ait bilgiler, yıkım tekniği ve etkileri, yıkım planının ekleri yer almalıdır.
1- Yıkım Planı
2- Atık Yönetim Planı
3- Asbest Envanter Raporu
4- Toz Emisyonun Kontrolü İçin Alınması Gereken Önlemler
5- Yıkım Müellifliği
6- Yıkım Şantiye şefliği
1 Temmuz 2022 tarihinde yürürlüğe giren ‘Binaların Yıkılması Hakkında Yönetmelik’e göre:
“(1) Yıkım faaliyetinde; insan sağlığını, can ve mal güvenliğini ve çevreyi korumak esastır.
(2) Bu Yönetmelik kapsamında yapılacak yıkımlar için ilgili idarece yıkım ruhsatı düzenlenir.
(3) Bu Yönetmelik kapsamındaki binaların yıkılmasına ilişkin fenni mesuliyet, inşaat mühendisi tarafından üstlenilir. Ancak bina yüksekliği 21.50 m’den az olan binaların yıkımlarında fenni mesuliyet aranmaz. Patlayıcılarla yapılan yıkımlar ile ikiden fazla bodrum katı olan her türlü binanın yıkımında fenni mesuliyetin üstlenilmesi zorunludur.
(4) Binaların, 2/3/2019 tarihli ve 30702 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yapı Müteahhitlerinin Sınıflandırılması ve Kayıtlarının Tutulması Hakkında Yönetmeliğe göre yetki belge numarası almış ve uygun sınıfta yeterliğe sahip, gerçek veya tüzel kişiliği haiz bir müteahhidin sorumluluğu altında yıkılması zorunludur.
(5) Binaların yıkımında, 2/3/2019 tarihli ve 30702 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Şantiye Şefleri Hakkında Yönetmeliğe uygun olarak müteahhit tarafından istihdam edilen şantiye şefi bulundurulur.
(6) Bu Yönetmelik kapsamında yapılan yıkım faaliyetlerinde; 18/3/2004 tarihli ve 25406 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, 26/3/2010 tarihli ve 27533 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik, 2/4/2015 tarihli ve 29314 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliği ve 5/10/2013 tarihli ve 28786 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği hükümlerine uyulur.
(7) Yapılardaki, asbest ve benzeri tehlikeli kimyasal içeren imalatlar sökülüp uzaklaştırılmadan ve Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğine göre seçici yıkım yapılmadan ana yıkıma geçilemez.
(8) Herhangi bir kültür veya tabiat varlığının etkileşim ve geçiş sahası içinde yer alan bir yapının yıkımında, yıkım ruhsatı düzenlenmesinden önce ilgisine göre Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu veya Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonundan uygun görüş alınır.
(9) İlgili mevzuatındaki diğer koşulları sağlamak kaydıyla müellif; şantiye şefliği görevini üstlenebilir ve çevre yönetimi hizmeti yeterlik belgesini haiz olması halinde atık yönetim planını hazırlayabilir.
(10) Yıkım işleminin; çevre ve sağlık şartlarına aykırı olduğunun ve/veya can ve mal emniyetini tehdit ettiğinin ilgili idaresince tespit edilmesi halinde, 3194 sayılı İmar Kanununun 42 nci maddesinin üçüncü fıkrasına göre idari para cezası uygulanır.” Denilmektedir.
ASBEST NEDİR
Asbest, ticari adıyla amyant, jeolojik olarak lifsi kristal yapısına sahip silikat (magnezyum silikat, kalsiyum-magnezyum silikat, demir-magnezyum silikat) bileşimindeki bir grup mineralin ortak adıdır. Asbest sahip olduğu fiziksel ve kimyasal özelliklerinin bir sonucu olarak gösterdiği izolasyon özelliği nedeniyle çok uzun yıllardır kullanılmış ve “sihirli mineral” olarak bilinmiştir.
Antik çağdan bu yana insanlığa faydası kadar zararı da olan asbest, kimyasal ve fiziksel özellikleri sebebiyle inşaat, gemi, otomotiv, tekstil ve diğer sanayi alanlarında tercih edilen bir ürün olmuştur. 20. yüzyıl başlarından itibaren yaygın bir şekilde endüstride kullanılan asbestin üç binden fazla kullanım alanı vardır. 2010 yılına kadar Türkiye’de de kullanılan asbest; marley, boru, levha, fren ve debriyaj balatası, conta ve asbestli iplik üretiminde kullanılmıştır.
Asbest lifleri havada solunur hale geldiklerinde tehlikelidir, öldürücüdür. Solunan lifler akciğerlerde birikir ve zarar verir. Bu durumda akciğerde zedelenmeler başlar ve bu da akciğerin çalışmasını engeller ve kansere yol açar. Asbestli malzemelerin gerek üretiminde gerekse sökümünde çalışanlar, gerekli önlemlerin alınmaması durumunda, farkında olmadan bu maddeye maruz kalabilirler.
ASBEST KAYNAKLARI
Asbest, tutuşmazlık, sıcaklığa ve pasa mukavemet, ısı izolasyonu, yüksek mekanik dayanıklılık, çimento ve diğer benzerleri ile yakınlık kurabilme vb. gibi özellikleri olması nedeniyle birçok alanda kullanılmaktadır. Bu kullanım alanlarından en öne çıkan inşaat/yapı sektörü olmaktadır.
1)Tavanlar, duvarlar, kirişler ve kolonlar üzerine püskürtme asbest
2)Asbest Çimentolu Su Tankı
3)Gevşek Dolgu İzolasyon
4)Kazan ve Borularda Kaplama
5)Tavan Kaplaması
6)Klozet
7)Bölme Duvar
8)Yangın Kapısı
9)Asbestli Halatlar ve Contalar
10)Marleyler
11)Kazanın Etrafındaki Asbestli Paneller
12)Yangın Battaniyesi
13)Duvar ve Tavanlarda Dekorasyon Amaçlı Kaplamalar
14)Eternit
15)Asbestli Çimento Paneller
16)Asbest Çimento Olukları ve Boruları
17)Üst Eşik
18)Asbestli Çimento Bacası
19)Diğerleri: Sigorta kutusunda, Havalandırma Sisteminde
Ülkemizde inşaat/yapı sektöründe asbestin ne kadar kullanıldığına dair veriler oldukça sınırlı olmakla birlikte gerek bina gerekse endüstriyel birçok yapının üretim süreçlerinde kullanıldığı bilinmektedir. Bu nedenle bu yapıların yıkımı ve tadilatı gündeme geldiğinde, faaliyete başlamadan önce asbestin bulunup bulunmadığına ilişkin gerekli analizlerin yapılması ve asbest maruziyetinin önlenmesi gerekmektedir.
25.01.2013 Tarih ve 28539 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “ASBESTLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK” e göre
a) Asbestin her türünün çıkarılması, işlenmesi, satılması ve ithalatı,
b) Asbest içeren her türlü ürünün ithalatı ve satılması,
c) Asbest ürünlerinin veya asbest ilave edilmiş ürünlerin üretimi ve işlenmesi, yasaktır.
Bu nedenle birçok ülke kendi yıkım prosedürlerinde, yıkım öncesi “asbest envanteri yapılmasını” zorunlu hale getirmiştir. Bu prosedürler sadece yapının tamamen yıkılması işlemleri için değil, asbestli malzemeyi içeren yapı parçalarının herhangi bir nedenle kaldırılması (asbestli çatı kaplamalarının veya vinil kaplamaların değiştirilmesi, asbestli panel duvarların sökümü vb.) işlemleri için de geçerli kılınmıştır.
Asbest raporunu kim hazırlar?
Asbest raporu, İSGÜM tarafından yetkilendirilen asbest söküm uzmanı tarafından hazırlanır. Asbest raporunda bulunan asbest analiz sonuçları da İSGÜM yetkisiyle iş hijyeni laboratuvarı tarafından verilir.
İlimizde Asbest Söküm Uzmanlığı belgesi bulunan ve bu konudaki tek yetkili kişi İnşaat Mühendisleri Odası Isparta İl Temsilcisi ŞEREF KORKMAZ dır.
Asbest Envanter Raporu ve Yıkım Planları konusunda çalışmalar yapan Şeref KORKMAZ HMC ÇEVRE MÜHENDİSLİK firması ile hizmet vermektedir.
HMC Çevre'ye aşağıdaki iletişim bilgilerinden ulaşabilirsiniz.
•Kepeci Mahallesi İstasyon Caddesi 1219 Sokak No:1 Tarhan Apt. Daire:1 ( Vali Konağı Karşısı) ISPARTA
•246 218 8930
•533 611 4316
