06 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen depremlerin yol açtığı ekonomik kayıpların telafisi için, 15.07.2023 tarihinde yayımlanan 4756 Sayılı Kanun’la “ek motorlu taşıtlar vergisi” düzenlemesi yürürlüğe girdi. Yasaya göre mükellefler, 1 yıllık MTV’nin tamamı kadar ek bir vergi daha ödemekle yükümlü kılındı. Ek MTV’nin ilk taksiti 6 Eylül’e, ikinci taksiti 30 Kasım’a kadar ödenebilecek.
Hükûmetin deprem vergileri, kampanyalar kapsamında toplanan milyarlarca liralık yardımlar, kamu harcamalarında tasarrufa gitmek gibi vasıtalarla kaynak oluşturma seçenekleri bir yana; hâlihazırda ekonomik olarak zor günler geçiren vatandaşın ek bir vergiyle daha yükümlü kılınması, en başta vergilendirmede ölçülülük olmak üzere birçok açıdan tartışmaya açık.
ARAÇ SATIMLARINDA EK MTV’DEN KİM SORUMLU?
15.07.2023 tarihi itibarıyla bir araca sahip olan mükellef, bu aracı bu tarihten sonra satıp satmadığına bakılmaksızın, ek mtv. ödemekle yükümlü. Yani 15.07.2023 itibarıyla aracın sahibi kim ise mtv.nin mükellefi de o kişi olup, aracı bu tarihten sonra alan kişi mtv.den sorumlu değildir.
Örnek 1: (A), adına kayıtlı otomobilini 14.4.2023 tarihinde (B)’ye devretmiştir. Bu durumda, kanunun yürürlüğe girdiği tarihte adına tescilli taşıtı bulunan (B) ek MTV’nin mükellefi olacaktır.
Örnek 2: (C), adına kayıtlı otomobilini 21.8.2023 tarihinde (D)’ye devretmiştir. Bu durumda, devir işlemi, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapıldığından (D) ek MTV’nin mükellefi olmayacaktır. Ek MTV’nin mükellefi (C)’dir.
2023'ün ikinci yarısı ilk defa tescil edilen sıfır kilometre aracın ek MTV'si ise 6 aylık dönemden (yarım olarak) hesaplanacak ve normal MTV ile birlikte peşin olarak ödenecektir.
EK MTV’DEN MUAF OLUNAN HÂLLER
- Engellilik oranı % 90 ve daha fazla olan malûl ve engellilerin adlarına kayıtlı taşıtlar,
Depremin yaşandığı 11 ilde;
- Deprem tarihi itibarıyla kayıtlı taşıtlar,
- Deprem nedeniyle yıkılan veya ağır ya da orta hasarlı hale gelen binaların maliklerine ait taşıtlar,
- Depremde ağır hasar görerek kullanılamaz duruma gelen taşıtlar,
- Deprem nedeniyle eşini veya birinci derece kan hısımlarından birini (anne, baba, çocuk) kaybeden mükelleflere ait taşıtlar.
için ek MTV tahakkuk etmeyecek.
Bu kapsama giren vatandaşlar, istisnadan yararlanabilmek için https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/07/20230728-7-1.pdf adresinde bulunan talep formunu doldurarak en yakın vergi dairesine müracaat edebilir yahut gib.gov.tr’den benzer bir dilekçe yazmak suretiyle başvuruda bulunabilir.
EK MTV ÖDENMEZSE NE OLUR?
Ek MTV’yi ödemeyen mükellef;
- aracını satamaz,
- aracının muayenesini yaptıramaz,
- trafikten çekme, hurdaya çıkarma ve yurt dışına çıkarma nedeniyle tescil kaydı kapatma işlemlerini yaptıramaz.
Ödenmediği durumda, ek MTV de bir amme alacağı olduğu için devlet icra organları vasıtasıyla alacağını tahsil yoluna gider. Bu alacağa aylık %2,5 oranında gecikme faizi işler.
1999 DEPREMİNDEN SONRA ÇIKARILAN EK MTV YASASINA AYM NE DEDİ?
17 Ağustos 1999’da yaşanılan depremden sonra da tıpkı günümüzdeki gibi ek MTV düzenlemeleri ihdas edilmiş, bu düzenlemelerin iptali için muhalefet partilerince Anayasa Mahkemesine başvurulmuştu. AYM 2001 ve 2003 yıllarında ek MTV’ye ilişkin iki farklı karar vermiştir:
2001 AYM kararı:
“Yasa'nın genel gerekçesinde de belirtildiği gibi, deprem nedeniyle oluşan ekonomik kayıpların giderilmesi ve toplumsal dayanışmanın sağlanması gibi sosyal ve ekonomik koşulların zorunlu kıldığı nedenlerle, ek vergi getirilmesinde kamu yararının gözetildiği açıktır.”
gerekçesiyle ek MTV düzenlemesinin hukuka uygun olduğuna karar verilmiştir.
2003 AYM kararı:
“Güncelleştirilen yeni miktar üzerinden 2003 yılında ikinci kez ek vergi tahakkuk ve tahsil edilmek suretiyle vergi yükü araç sahipleri aleyhine ağırlaştırılmaktadır… Bu durum, vergi yükünün dengeli, adil, ölçülü ve eşit dağılımını engelleyerek Anayasa'nın 73. maddesinde öngörülen vergilendirme ilkelerine aykırılık oluşturmaktadır.”
gerekçesiyle ek MTV düzenlemesini iptal etmiştir.
DAVA AÇMAK İÇİN SON TARİH 7 EYLÜL 2023
15.07.2023 tarihinde yürürlüğe giren ek MTV düzenlemesi de ana muhalefet partisinin başvurusuyla AYM’nin önüne gitti. Yani AYM, yaklaşık 20 yıl sonra ek MTV hususunda yeni bir karar verecek. 2003 yılında olduğu gibi iptal kararı vermesi durumunda mükelleflerin bu karardan yararlanabilmesi, bazı şartların varlığı hâlinde mümkün olabilir.
Vergilendirme de bir idari işlem olup yargısal denetime tabidir. Vergi mahkemelerinin var oluş sebebi budur. Vatandaş, kendisinden haksız olarak alındığını düşündüğü vergilerin iptali için bu mahkemelerde dava açabilir, lehe karar alması hâlinde bundan faydalanabilir.
Ek MTV’ye ilişkin olarak dava açma süresinin son gününün 7 Eylül olduğuna dikkat edilmelidir.
Dört farklı durum doğrultusunda ek MTV’nin ödenmemesi yahut ödenmişse bile geri alınabilmesi ihtimalleri değişecektir:
1. EK MTV’Yİ ÖDEMEDİM, DAVA AÇMADIM
Henüz verginin tahsiline ilişkin herhangi bir işlem gerçekleşmeden AYM kanunu iptal edecek olursa, artık kanuna dayanan bir vergi olmadığından ödeme yükümlülüğü de ortadan kalkar.
AYM kanunu iptal etmezse, gecikme zammı (her ay için %4) uygulanarak vergi ödenmek zorunda kalınır, cebrî icrayla karşı karşıya kalınabilir.
2. EK MTV’Yİ ÖDEMEDİM, DAVA AÇTIM
Bu seçenek özellikle, idarenin icrai işlemlerinden kaçınabilmek adına daha faydalı bir yol olacaktır. Zira dava “yürütmeyi durdurma talepli” olarak açılır ve vergi mahkemesince talep kabul edilirse, süreç boyunca ek MTV yönünden herhangi bir icrai işlemin muhatabı olunmaz. Vergi mahkemesi, AYM kararını bekletici mesele yapacak, bu karara göre bir hüküm verecektir. AYM kanunu iptal ederse hem vergi ödenmeyecek hem tüm dava masrafları idarenin üzerine bırakılacaktır.
AYM kanunu iptal etmezse, gecikme zammı (her ay için %4) uygulanarak vergi ödenmek zorunda kalınır, cebrî icrayla karşı karşıya kalınabilir.
3. EK MTV’Yİ ÖDEDİM, DAVA AÇMADIM
“Ben vergiyi ödeyeyim, nasıl olsa AYM iptal edince dava açar, o zaman iade alırım.” düşüncesiyle hareket edilmesi hâlinde mükellefin mağdur olması muhtemel.
Zira Anayasa m. 153’te yer alan “AYM’nin iptal kararları geriye yürümez.” hükmü gereğince, AYM ek MTV düzenlemesini iptal etse bile bu karar, öncesinde ödenmiş bir vergiye etki etmez.
4. EK MTV’Yİ ÖDEDİM, DAVA AÇTIM
Öncelikle, açılacak davada vergi mahkemesi tarafından usuli eksiklik görülmesi riskini bertaraf edebilmek adına ek MTV’nin “ihtirazi kayıtla” ödenmesi isabetli olacaktır. İhtirazi kayıt, ödeme vergi dairesinde yapılıyorsa oraya verilecek bir dilekçeyle yahut gib.gov.tr’den ödeme yapılıyorsa aynı gün içinde site üzerinden gönderilecek bir dilekçeyle düşülebilir.
Açılacak davada vergi mahkemesince yine AYM kararı bekletici mesele yapılacak, bu karara göre bir hüküm verilecektir. AYM kanunu iptal ederse, ödenmiş olan ek MTV, mükellefe tecil faiziyle birlikte iade edilecektir.
AYM kanunu iptal etmezse, mükellef zaten vergiyi ödediğinden herhangi bir gecikme zammı ya da faizi yüklenilmeyecek olup, yargılama giderleri ve karşı taraf vekâlet ücreti mükellefe yansıtılacaktır. 01.09.2023
Av. Onur TANIK
Kaynakça:
1.https://www.aslanpinar.com/yayinlarimiz/makaleler-ve-kose-yazilari/ek-mtv-hakkinda-merak-edilenler
2.https://www.hukukihaber.net/ek-mtv-yukumlulugunde-dava-sureci-ve-muhtemel-sonuclari
