Emekli aylığı, çalışma süresi, prime esas kazanç ve yıl içindeki zamlar gibi faktörlerle belirlenir ve dilekçe tarihine göre artırılabilir.
Sabah'tan Hazal Ateş'in haberine göre, Emekli aylığı, çalışanın ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucunda bulunan tutardır ve prime esas kazanç bu hesaplamada önemli rol oynar.
Aylık bağlama oranı, sigortalının malullük, yaşlılık, ölüm sigortalarında toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için yüzde 2 olarak belirlenmiştir.
Emekli aylığını artırmak için bazı kritik detaylar bulunmaktadır. Örneğin, geçmişi asgari ücretten gelen bir kişi, sonraki yıllarda tavan kazançtan prim yatırırsa ileride alacağı emekli aylığını 20 bin liranın üzerine çıkarabilir.
Prime esas kazancı yüksek bildirenlerin emekli aylığı da artar. İşçi, memur, esnaf statüsünden emekli olup destek primi ödeyerek çalışmaya devam edenlerin aylıklarını artırması için çeşitli formüller bulunmaktadır.
Uzun yıllar çalışmak ve prim gün sayısının fazla olması yüksek aylık almak için önemlidir, ancak asgari ücret ya da biraz üzerinde maaş alanlar istedikleri kadar uzun süre çalışsın aylığı çok yüksek olmaz. Burada önemli olan prime esas kazancı yüksek gösterilmesidir.
İki işte birden çalışanların ikinci iş için de prim yatırması gerekmektedir. SGK'ya bildirilen matrah arttıkça emekli aylığı da yükselir.
Emekli aylığını yükseltmek için özellikle son 3.5 yılda SSK'dan emekli olanların kazançları da yükselir. Ayrıca, emekli olduktan sonra aylığı kestirip çalışmaya devam edenlerin yeni aylığı eskisinden daha yüksek olabilir. Bu durumda uzun bir süre ve yüksek prim ödenmesi gerekmektedir.
Bağ-Kur'lu olarak 16 yıl çalışıp son 6.5 yıldır SSK'lı olarak çalışanların emekli olabileceği statü, son yedi yıllık fiili hizmet süresine göre belirlenir. Bu süre eşitse en son tabi olunan statüye göre aylık bağlanır.
Aktif çalışırken emekli aylığını artırmak için prim, ikramiye gibi ek ödemelerin prime esas kazanca eklenmesi önemlidir. Birden fazla yerde sigortalı çalışanların primlerini mutlaka yatırması ve prime esas kazancını artırması gerekmektedir.
Emeklilik öncesi son 3.5 yıllık primlerin SSK'lı olarak tavandan yatırılması aylığı yükseltebilir. Borçlanmaların sosyal güvenlik tavanı üzerinden yapılması da emekli aylığını artırabilir.
Emekli aylığı hesaplamaları karmaşık olabilir. Türkiye'de sosyal güvenlik sistemi sık değiştiği için farklı uygulamalar bulunmaktadır. Emekli ve memur maaşları, aylık zammı Ocak-Temmuz aylarında 6 aylık enflasyon farkı oranına göre belirlenir.
En düşük emekli aylığı alanların ek zam farkı hesaplamaları da yapılır. Örneğin, kök aylığı 7 bin 500 liranın altında kalanlara belirli bir tutarda ödeme yapılır.
SSK'lı olarak çalışanlar isteğe bağlı sigorta ile prim tutarını artıramazlar. İsteğe bağlı sigorta, uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tabi olmayı sağlar, ancak SSK'lılar için bu imkan bulunmamaktadır.
Prim günü dolduktan sonra çalışmaya devam edenlerin emekli aylıkları düşmeyebilir. Bu durum her çalışanın özel durumuna göre değişir.
Örneğin, daha önceki dönemlerde yüksek prime esas kazançlar bildirilmişse ve sonraki dönemde düşük primler yatırılıyorsa emekli aylığı düşebilir.
Destek primi ödemenin emekli aylığına doğrudan bir etkisi olmasa da, emekli bir işçi için avantaj sağlar. Destek primi ödeyerek çalışan emekliler, iş kazası veya meslek hastalığı geçirdiklerinde iş göremezlik geliri alabilirler.
1 Ekim 2008'den sonra işe girenler için emekli olduklarında destek primi ödeyerek çalışma imkanı bulunmamaktadır. Bu kişilerin emekli aylığı alarak çalışma hakkı bulunmamaktadır.
