İMALI SÖZLER, EL HAREKETLERİ, KISALTMALAR
HAKARET SUÇUNUOLUŞTURUR MU?
Whatsapp ve Facebook gruplarında, zaman zaman paylaşıldığını gördüğümüz bir mesaj:
“TAVSİYE: Kızdığınız kimseye ‘geri zekâlı’ demeyin. ‘Senin geri zekâlı olduğunu düşünüyorum.’deyin. Bu, sizin düşünce ve ifade özgürlüğünüz kapsamına gireceğinden suç işlemiş olmazsınız.”
Elbette bu tavsiyede hiçbir doğruluk payı yok. İfade özgürlüğü, diğer insanların hoşuna gitmeyen açıklamaları da kapsar fakat bu özgürlüğün sınırı, başkasının şeref ve saygınlığıdır.Yine hakaret suçu, sadece muhataba direkt olarak sözlü / yazılıolarak isnatlarda bulunmak suretiyle de gerçekleşmez. El hareketi yapmaktan yüze tükürmeye kadar, bu suça sebebiyet veren birçok fiil vardır.
Hakaret suçunun temel şekli için, 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası öngörülmüştür.
İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ YOK MU? BİR İNSANA HAKARET ETMEK NEDEN SUÇ?
TDK’de hakaret;onur kırma, küçük düşürücü söz veya davranış olarak açıklanmaktadır.
Zaten hakaret suçuyla korunmak istenen değer de insan onuru ve saygınlığıdır. İfade özgürlüğü,bireylerin toplum içindeki saygınlıklarını sarsabilecek davranışları kapsamaz.Hukuk düzeni, herkesin toplum içinde bir saygınlığı olduğunu kabul ederek her bir insanınşerefini diğer kişilere karşı korur.
Öyle ki KÜÇÜK ÇOCUKLAR, ZİHİNSEL ENGELLİLER GİBİ KENDİLERİNE YÖNELTİLEN HAKARET FİİLİNİ İDRAK EDEMEYENLERE KARŞI DAHİ BU SUÇ İŞLENEBİLİR.YANİ MUHATAP, HAKARETİ ANLAMIYOR OLSA BİLE BU SUÇ İŞLENEBİLİR.Bu insanların mağdur olduğu durumlarda şikâyet hakkını yasal temsilcileri kullanacaktır.
HIRSIZA “HIRSIZ” DEMEK SUÇ MU?
TCK m. 127 / 2’ye göre “İspat edilmiş fiilinden söz edilerek kişiye hakaret edilmesi halinde, cezaya hükmedilir.” Bu nedenle bir kişinin geçmişte işlediği ve mahkûm olduğu bir suçtan dolayı kendisine aşağılayıcı ifadeler yakıştırılması da hakaret suçuna vücut verecektir. Örneğin GEÇMİŞTE HIRSIZLIK SUÇUNDAN MAHKÛM OLAN B’YE HİTABEN “MERHABA HIRSIZ!” DENİLMESİ, HAKARET SUÇUNA VÜCUT VERECEKTİR.
Ancak; örneğin, henüz hırsızlık suçundan bir ceza almamış B’ye “Hırsız!” dediği için yargılanan A, savcılığa yapacağı şikâyetle B’nin hırsız olduğunu ihbar eder ve yargılama sonucunda B’nin hırsız olduğuna hükmedilirse A, hakaret suçundan ceza almayacaktır. (TCK 127 / 1)
Ceza kanunumuz, kesin hükümle mahkûm edilmiş olsa bile hiç kimsenin gerekmedikçe, önceden işlediği bir suçtan ötürü sürekli küçültücü davranışlarla karşılaşmaya, sürekli bu davranışının kendisine olur olmaz hatırlatılmasına katlanmak zorunda olmadığıgörüşünü benimsemiştir.
İMA EDEREK, EL HAREKETLERİYLE, KISALTMALARLA HAKARET
Hakaret suçunun varlığı için mağdurun isminin mutlaka söylenmiş olması gerekmez; mağdurun belirlenebilir olması yeterlidir. Örneğin FAİLİN APARTMAN İÇİNDE “BU APARTMANIN YÖNETİCİSİ HIRSIZDIR.”DİYE BAĞIRMASI HÂLİNDE KİMİN HEDEF ALINDIĞI AÇIKTIR.
Aşağılayıcı ifadelerin doğrudan yöneldiği kişinin yanı sıra dolaylı olarak saygınlığı zedelenen diğer kişilere de hakaret edilmiş olur.Örneğin,BİR KADINA “İFFETSİZ” DENİLDİĞİNDE KOCASININ DA, BİR SENDİKA BAŞKANINA “HARAMİLERİN BAŞI” DENİLDİĞİNDE SENDİKA ÜYELERİNİN DE HAKARETE UĞRADIĞI KABUL EDİLİR ve verilecek ceza artırılır.
Bunun yanı sıra DOLAMBAÇLI İFADELER KULLANMAK SURETİYLE, İMA VEYA SORU SORAN İFADELERLE DE HAKARET EDİLEBİLİR. Örneğin bir gazetecinin, röportaj yaptığı kişiye“BU SÖZLERİ SİZ DEĞİL DE BİR BAŞKASI DEMİŞ OLSAYDI O KİŞİNİN APTAL OLDUĞUNU DÜŞÜNÜRDÜM.”, “ELBETTE SİZİN BEYİNSİZ OLDUĞUNUZU SÖYLEYECEK KADAR SAYGISIZ DEĞİLİM.”gibi sözleri hakaret olarak değerlendirilir.
ANLAMI HERKES TARAFINDAN ANLAŞILABİLEN KISALTMALAR KULLANMAK, ORTA PARMAĞI GÖSTERMEK VB. EL HAREKETLERİ YAPMAK, YÜZE TÜKÜRMEK, MAĞDURUN ADINI BİR KÖPEĞE VEYA MAYMUNA TAKMAK GİBİ HÂLLERDE DE isnadın niteliği duraksanmayacak derecede açık olduğu içinsövmek suretiyle hakaret suçu oluşur.
Bir sonraki yazımızda, günlük hayatta kullandığımız ve hakaret davalarının sıklıkla konusunu teşkil eden birtakım sözlerin suç oluşturup oluşturmadığına değineceğiz.
Kaynakça:
1.Aydın, Devrim. "Türk Ceza Kanunu’nda Hakaret Suçu". Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 19 / 2 (Aralık 2013): 879-918
2. ERGÜN Güneş OKUYUCU Genel Hakaret Suçlarında İsnadın İspatı. Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 9, no.17 (2021): 199 - 212.
