Son aylarda uygulanan 'sıkı para politikası' ve 'seçici kredi' politikaları, tüketici kredilerini baskılamış, ihtiyaç, taşıt ve konut gibi tüketici kredilerini kısıtlamıştır. Ancak, kredi kartı harcamaları yoluyla borçlanma hızla büyümekte olup eylül sonunda 1 trilyon lira seviyesine yaklaşmıştır.
Kredi kartı borçları son bir yılda neredeyse üç kat artmıştır. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, bireysel kredi kartlarındaki borç bakiyesi yılın başından 29 Eylül’e kadar olan dönemde yüzde 116,2 oranında net 518,8 milyar lira artarak 965,4 milyar liraya ulaşmıştır. Bu borcun 536,1 milyar liralık kısmı peşin alışverişlerden, 429,3 milyar lira ise taksitli alışverişlerden kaynaklanmaktadır. Enflasyonu dikkate aldığımızda, bireysel kart borçlarında 'reel' bazda yüzde 44,2 artış görülmüştür. Son bir yılda ise bireysel kredi kartı borçları cari olarak yüzde 177,3 oranında 617,2 milyar liralık net artış göstermiştir.
Ayrıca, kredi kartı sayısı da hızla artmıştır. Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre, Türkiye'de bankaların yurttaşlara kullandırdığı toplam kredi kartı sayısı ilk sekiz ayda 11 milyon 902 bin 373 adetlik artışla ağustos sonunda 111 milyon 392 bin 363 adede ulaşmıştır. Kredi kartı sayısı son on yılda ikiye katlanmıştır.
Kişi başına düşen ortalama kredi kartı sayısı 1,7 olup, yılın ilk sekiz ayında toplam 5 milyar 595 milyon 721 bin 1 işlem gerçekleştirilmiştir. Bu işlemlerin toplam tutarı ise 4 trilyon 419,5 milyar lira olarak kaydedilmiştir. Ağustos sonu itibariyle toplam banka kartı sayısı 182 milyon 610 bin 809, toplam ön ödemeli kart sayısı ise 82 milyon 752 bin 747 adet düzeyindedir.
Kredi Kartı Borcu İhtiyaç Kredisini Aşmıştır
Yükselen faiz oranları ve ekonomi politikalarındaki değişiklikler nedeniyle bankaların tüketici kredilerini kısıtlaması, yurttaşların bireysel kredi kartlarını daha fazla kullanmasına neden olmuştur. Özellikle 'ihtiyaç' kredilerindeki kısıtlamalar sonucu bireysel kredi kartı borçları hızla artmıştır. 2022 sonunda ihtiyaç kredisi bakiyesi 227 milyar lira altındayken, eylül başında bu rakam 50 milyar lira üzerine çıkmıştır.
29 Eylül itibarıyla ihtiyaç kredisi bakiyesi 914,6 milyar liradır. Ancak, son aylarda yavaşlama göstermiş ve yılın ilk dokuz ayındaki cari artış yüzde 35,8 ile enflasyonun altında kalmıştır. Buna karşın, ihtiyaç kredisi bakiyesi reel olarak yüzde 9,4 küçülmüştür. Son bir yılda ise ihtiyaç kredisi hacmi cari olarak yüzde 58,1 artış göstermiş, reel olarak ise yüzde 2,1 küçülmüştür.
Konut Kredisi ve Taşıt Kredisi
İlk dokuz ayda konut kredileri cari olarak yüzde 23,8 artarak 446 milyar liraya ulaşmış, ancak reel bazda yüzde 17,4 daralmıştır. Konut kredilerinin yıllık cari artışı yüzde 25,8 ile enflasyonun çok altında kalmıştır.
Taşıt kredileri ise ilk dokuz ayda cari olarak yüzde 77,2 artarak 87,9 milyar liraya ulaşmış ve son bir yılda cari olarak yüzde 179 artış göstermiştir. Bu durum, tüketici kredilerinin toplam hacmini artırmıştır.
Toplam Tüketici Kredisi Hacmi
Üç kategorideki tüketici kredilerinin toplam hacmi, ilk dokuz ayda yüzde 33,7 artarak 1 trilyon 448,6 milyar lira olmuştur. Ancak, toplam tüketici kredisi hacmi reel bazda ocak-eylül döneminde yüzde 10,8, son bir yılda yüzde 7 daralmıştır.
Toplam Bireysel Borç
Tüketici kredileri ile bireysel kredi kartı borçları toplamından oluşan bireysel borç bakiyesi, 29 Eylül itibarıyla 2 trilyon 414,1 milyar liraya ulaşmıştır.
