Isparta’nın Gelendost ilçesi sınırlarında yer alan ve Selçuklu mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan Ertokuş Hanı, tarihî dokusu ve mimari yapısıyla dikkat çekiyor.
Gelendost Ertokuş Hanı - Isparta
Gelendost İlçesi sınırları dahilinde bulunan ve yayınlara Ertokuş Hanı ya da Gelendost Hanı adıyla geçen han, Eğirdir Gölü’nün doğu yakasında ve Eğirdir’i Konya’ya bağlayan tarihî kervan güzergâhının üzerindedir.
Kuzey-güney yönünde uzanan dikdörtgen planlı bir oturum alanı üzerine inşa edilen han, avlu ve kapalı/barınak bölümlerinden oluşur. Güney cephesinin ortasında ve sivri kemerli derin bir niş halinde tasarlandığı anlaşılan taçkapısındaki basık kemerli bir kapı açıklığıyla dahil olunan avlu, doğu ve batı kenarları boyunca karşılıklı olarak sıralanan sivri beşik tonoz örtülü yarı açık mekânlarla çevrili durumdadır; onarım çalışmaları sırasında avlunun ortasında sekizgen planlı bir havuzun kalıntısına tesadüf edilmiştir.
Avlunun güney-doğu ve güney-batı köşelerindeki simetrik ve müstâkil iki mekân, sivri beşik tonoz örtülü müşterek birer koridora açılan ikişer odadan ibarettir. Güney-doğu köşedeki bitişik iki odadan biri, sivri beşik tonoz örtülü küçük bir hacimdir.
Koridorun doğu ucundaki diğer mekân, geçmişte muhtemelen mescit işlevi gören kubbeli bir odadır; kubbe yükü, duvarların üst köşelerindeki tromplarla lokalize edilmiştir. Güney-batı köşedeki bitişik iki odadan biri de, sivri beşik tonoz örtülü küçük bir hacimdir; koridorun batı ucundaki diğer mekân ise, dikdörtgen planlı ve sivri beşik tonoz örtülüdür.
Avlunun kuzey kanadında yer alan dikdörtgen planlı kapalı/barınak bölümü, T formlu dörder ayakla orta aksı daha geniş olmak üzere sivri beşik tonoz örtülü üç sahna taksim edilmiştir; onarım çalışmaları sırasında yapılan kazılarda, ayaklar arasındaki taş sekiler de ortaya çıkartılmıştır. Kapalı/barınak bölümünü doğu ve batı cephelerinin ortasından ve kuzey-doğu kuzey-batı köşelerinden destekleyen taş örgülü payandaların, sonraki dönemlerde yapılan fizikî müdahalelerin ürünü olduğu anlaşılmaktadır.
Hanın inşaatında düzgün kesme ve moloz taşlar ile tuğla kullanılmıştır. Yapı üzerinde sürdürülen çalışmalardan, hanın kapalı/barınak bölümünün ilk inşaat evresinden kaldığı ve güney kanadındaki avlu ile avlu çevresindeki yarı-açık ve kapalı mekânların sonraki inşaat aşamasında ilâve olundukları anlaşılmıştır. Kapalı/barınak bölümünün taçkapısındaki sülüs hatla yazılmış mermerden dört satırlık kitâbesine göre, han, Mübârizeddîn Ertokuş tarafından 1203/04 yılında yaptırılmıştır.
Kaynak: Konya Selçuklu Belediyesi
