Bir kimseye yönelik sarf edilen ifadelerin hakaret suçundan cezalandırılabilmesi için, öncelikle şu iki kapsamın içine girip girmediğine bakılır:
1.Şeref ve saygınlığını rencide eder nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etmek.
2.Sövmek.
“Dosyayı sümen altı etmek için rüşvet aldı.”→ Somut bir fiil isnadıdır.
“Dairesindeki rüşvet çarkının en önemli dişlisi.” → Somut bir olgu isnadıdır.
“Rüşvetçinin tekidir.”→ Sövmektir. Zira burada soyut bir yakıştırma vardır.
ŞEREF VE SAYGINLIK NE ZAMAN RENCİDE EDİLMİŞ OLUR?
Mahkeme toplumdaki hâkim görüşü, suçun işlendiği yerdeki örf ve âdeti, fiilin işlendiği sıradaki hâl ve şartları dikkate alır.
Bu maddi unsur belirlenirken, mağdurun söz ve davranışlardan etkilenmemesi, şeref ve saygınlığının ihlal edilmediğini düşünmesiönemli değildir.
Aynı şekilde, toplumda geçerli görüşlere, örf ve adetlere göre aşağılayıcı nitelikte olmayan bir fiil, mağdurun sırf aşırı alınganlığı yüzünden hakaret hâline gelmez.
Fiilin işlendiği sıradaki hâl ve şartların dikkate alınmasına ilişkin yargı uygulamamızdan örnek verecek olursak: 1960 – 1980 yılları arasında, “komünist” demenin kişiyi tahkir edici mahiyette olduğu gerekçesiyle cezalar verilmiştir.Günümüzdeyse komünist kelimesi bu niteliğinikaybetmiştir.
HAKARET SAYILMAYAN İFADELERE YARGITAY KARARLARINDAN ÖRNEKLER
1. “ADAM MI OLDUN” “ADAM OL” “ADAM OLAMAMIŞSIN”
Olay günü sanığın “Polis oldunuz da adam mı oldunuz, ben gelince yolu açacaksınız”şeklindeki kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerinin hakaret suçu oluşturmaması…
2. BEŞ PARA ETMEZ İNSAN
Somut olayda, sanığın katılana gönderdiği kısa mesaj içeriğinde “Sen beş para etmez bir insansın” şeklinde nezaket dışı, kaba hitap tarzı ifadelerin…
3. BİR HALT OLDUĞUNU MU ZANNEDİYORSUN
Olay günü sanığın, kaymakama hitaben söylediği “Sen bir halt olduğunu mu zannediyorsun?” muhatabın onur, şeref ve saygınlığını zedeleyici boyutta olmayıp…
4. CAHİL
Sanığın müştekiye hitaben söylediği “Sizin gibi cahilleri buraya koyuyorlar, ondan sonra böyle oluyor”şeklindeki kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerin…
5. TERBİYESİZ, EDEPSİZ
Rapor talebini karşılamayan doktora hitaben “Sen terbiyesizsin, edepsizsin, vatandaşları ezmek için buradasın, hadi gel beni döv” şeklindeki sözlerinin katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp…
6. GÖZÜNE SOKAYIM
…Trafik kontrolü sırasında ilk yardım çantasını soran polis memuruna hitaben söylediği “Çantayı bulayım da gözüne sokayım”biçimindeki sözlerin kaba bir davranış olup…
7. MAAŞINIZI BEN ÖDÜYORUM
Olay günü sanığın mağdurlara yönelik söylediği “Sizin maaşınızı ben ödüyorum, zehir zıkkım olsun, siz ne biçim insanlarsınız?” şeklindeki sözlerin rahatsız edici hitap tarzı niteliğinde olduğu…
8. YALAKA
Sanığın, mağdura hitaben yazdığı ‘Türkiye’nin en yalaka öğretmeni’ sözünün rahatsız edici nitelikte olduğu…
9. ZAVALLI
Şüphelinin kendisine ait Facebook hesabında yazdığı “Ben o zavallıyı okumuyorum, insan ziyanlığına ayıracak vaktim yok”şeklinde kaba söz ve ağır eleştiri niteliğindeki sözlerin…
HAKARET SAYILAN İFADELERE YARGITAY KARARLARINDAN ÖRNEKLER
1. APTAL, SALAK,BEYİNSİZ, GERİ ZEKÂLI
Sanığın Facebook üzerinden “Başka yer yokmuş gibi arabasını eczanenin önüne park eden beyinsiz kadına sesleniyorum kusura bakma arabana bilerek vurmak istemezdim” diye yazarak hakaret ettiği…
2. İT, KÖPEK
Somut olayda sanıktan alacağını isteyen ancak alamayan katılanın “o para sana haram olsun, çocuğuna ilaç parası olsun” şeklindeki beyanına karşılık ‘Sivas kangal köpeğinin duası kabul olsaydı, gökten kemik yağardı’ şeklinde mesaj çekmek şeklindeki eylemin hakaret suçunun unsurlarını oluşturduğu…
3. DOMBİLİ
Sanığın, polis memurunun evrakları istemesi üzerine ‘Vermiyorum lan, ne ehliyeti ruhsatı, dombili’ demek suretiyle hakaret ettiği…
4. SAHTEKÂR
“Sen ve senin ailen, alayınız sahtekârsınız.”şeklindeki sözlerle hakaret ettiği…
5. ONURSUZ, HAYSİYETSİZ, ŞEREFSİZ
“Abi bu M. ne kadar onursuz, haysiyetsiz, şerefsiz bir adam çıktı”şeklindeki sözlerin hakaret suçunu oluşturduğu…
6. ŞILLIK, ŞIRFINTI
Sanığın, doktor olan mağdura yönelik “Seni tokat manyağı yaparım, çocuğuma bakmaya mecbursun, canımı sıkma şıllık” diyerek tehdit ve hakaret ettiği…
7. YÜZÜNE TÜKÜRSE YARABBİ ŞÜKÜR DER
Sanığın … TV internet sitesine “Bunların yüzüne tükürülse yarabbi şükür yağmur yağıyor derler, utanmazlar.”biçimindeki sözlerle hakaret ettiğinin anlaşılması…
Av. Onur TANIK
Kaynakça:
1.Mahmut KOCA, İlhan ÜZÜLMEZ, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Adalet Yayınevi 3. Baskı, Eylül 2016.
2. Ahmet ASLAN, Yargıtay Kararları Işığında Hakaret Sözlüğü, Adalet Yayınevi 1. Baskı, Ocak 2022.
