Isparta farklı medeniyetlerin egemenliğinde bulunan bölgedir. Hititler (Etiler), Frigyalılar, Lidyalılar, İranlılar, Makedonyalılar (Yunan), Romalılar (Bizans), Araplar, Haçlılar, Selçuklular, Hamitoğulları, Osmanlılar ve Türkiye Cumhuriyeti yönetimleri altında yaşamıştır.
Hititlerin M.Ö. 1900-1200 yılları arasında yaşadığı bilinmektedir, dolayısıyla Isparta'nın en az 4.000 yıl kadar eski bir geçmişi olduğu tahmin edilmektedir. Ancak daha önceki dönemlerde de yerleşim olabileceği düşünülmektedir. Özellikle Mora Yarımadası'ndan gelen Ispartalıların kente yerleştiği ve isim değişikliğine gidildiği yönünde görüşler bulunmaktadır.
Isparta'nın adının nereden geldiği konusunda farklı teoriler bulunsa da kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Büyük İskender'in egemenliği döneminde Atina'nın etkisinde olduğu ve Ispartalıların göç ettiği öne sürülmektedir. Ayrıca, "ISPARTA" adının Mora Yarımadasındaki "ISBARİTA" kelimesinden türetildiği ve dağınık anlamına gelen "İSPORADA" kelimesine dayandığı da öne sürülen görüşler arasındadır. Ekilmiş anlamına gelen "ISPARTA" kelimesinin mitolojideki bir efsanesi bile bulunmaktadır.
