1856’ da Osmanlı Sarayı Isparta sancağına Kaymakam Hasan Rüştü efendi ad-lakaplı mutasarrıf- vali atar.
Oldukça yaşlıdır. Hukuki kurallara, dini emirlere sıkı sıkıya bağlıdır..Mevlevî cemaatine bağlıdır..Isparta’ya gelir gelmez Kutlubey mahallesi şadiya Buk’asının bulunduğu sokakta bulunan Mevlevîhanesini ziyaret eder. Mevlevî ayinlerini Konya ûsülü programa alır. Pazartesi temizlik, Salı Hz.Peygamber’ imizin, Hz. Mevlanâ’nın, yaşamları, Kur’an okuma. Çarşamba genel ayîn, Padişah’a dûa..
Ispartalılar kendisine Yorganlı Mutasarrıf( vali) derdi.. Korumaları yorganı alır, cami dışında yem torbası takılmış Kıbrıs’tan getirilme katırının dırtına konmak üzere; yorganı ve iki üç kulaş uzunluğundaki mevlevî tesbihini, Bolu dağlarındaki canavarlardan çıkarılma büyük deri namaz postunu yüklerler.
Cuma günü, yağmurlu ve soğuk , rüzgarlı günler hariç namaz sonrasında yapılan günlük rutin işlerdendi.Rum ve Ermeni cemaatinden olanlar hariç, içki içen Müslim cemaatinden olanların içki içtiklerinin ihbarı geldiğinde dayak ve hapis cezası verdirttirirdi. 1860 Osmanlı Islahat (yenilik) hareketlerine girişdiğinde bile kendisi en büyük mülki amir olmasına rağmen Isparta da yenilik hareketlerine girişmez.
Osmanlı padişahının doğum, kandil günlerinde ve dini bayram öncesi yanına yine iki jandarma alarak katırının heybesine, torbalara doldurulmuş kuruüzüm, iğde, leblebi, cevizi badem içinden oluşan cerezleri ev ev Müslüman, Rum ve Emeni evlerinin kapılarını çalarak dağıtırdı.
Şimdiki Ali Dede camiisinin olduğu yerdeki dergâhta erkekler, az ileride şimdiki Germiyan camisinin olduğu yerde de bayanların ayinleri bundan böyle gerçekleştirilecek. Perşembe Müslüman, Rum, Ermeni cemaatinden geniş katılımlı sohbet gerçekleştirilecek.Garibanlar için gönüllü yardım toplanması, o haftaki garibanların tespiti. Cuma günü tüm dergâh üyeleri Isparta camilerine dağılacaklar. Cuma namazını halkla birlikte kılınacaktır.
Cuma sonrası Germiyan camisi çayırlığında, hava kapalı ise şimdiki Torosgaz karşısındaki Mevlevî- Sema salonunda ( 1948’e kadar burası (Nâfa) YSE veya köy hizmetleri deposu ydu) Mevlevî dedelerine, Medrese hoca ve kadı efendi ile birlikte çok fakir ahali ile yemek yenileceek. Bayanlar içinde yine Germiyan cami bitişiğinde bulunan bayan sohbet odasında aynı program sürdürülecek. Rum ve Ermeni cemaatinden de temsili cağrılanlar, işadamları olacak. Cumartesi günü ise sofiler hücrelerine kapanacak, Mevlevî musikî heyeti: Naat, Ney,Peşrev, Evri Veledi, Selam ve bitiş ardından güzel sesle Kur’an okuma gibi Mevlevî ayin ve törenleri yeniden valinin önerisiyle düzenlenir.
Vali Kaymakam Hasan Şükrü efendi Cuma günleri namaz sonrası Osmanlı saltanat merkezinde padişahların düzenle dikleri selamlık törenleri düzenletmeye başlatır. Tüm sancak (vilayet) çalışanlarının halkın, askerlerin Cuma mazlarına gelmeleri için nizamname hazırlar. Namaz bitiminde Mevlevî dergâhına gitmeden önce din görevlilerine bahşiş, çeşitli hediyeler dağıtılması da gelenekleştirilir.
Haftanın diğer günlerinde vakit namazlarında genellikle Mimar Sinan camisine gelir. Namaz sonrası yanında taşıdığı yorganını sırtına alır.
Cami içinde sabah namazı kılınma zamanı kadar uykuya yatar. Sonra toplanır.
Osmanlı saltanat merkezi Saray’a deve kervanıyla gönderil mek üzere Avşar kazasından (Gelendost) getirilmiş: Afyon kozağı ile (Sütçüler) Pavlu’daki gür ağaçlardan toplanmış Palamut çuvalları mevcuttu.
Yorgunluğunu hissettiğinde nerede olursa olsun hemen Yorganının altında girerdi. 1861’in Ekim günü, mutasarrıflık kölesi köle Zenci Ömer, valiliğin bahçesinde günlük işler için sabah erkenden namazını kılmış bahçede görülen işler peşindedir. 78 yaşında Kaymakam lakaplı Isparta Sancağı mutasarrıfı (Vali) Hasan Rüştü efendi Hak’ ın rahmetine kavuşmtur. Pirefendi Sultan Türbesi yakınlarına gömül müştür. (Şimdiki Şekerbank arkasında kalkmış mezarlık)
Araştrm: Bayram AYGÜN:Emekli Öğretm-2017
