Yürekdede 1867’ li Osmanlı Ispartası’ nın ilgi çeken hayırsever yurttaşlarındandır. Isparta Emre mahallesinden. Isparta Rum cemaatinden olup; sesas adı Stavro’dur. İki kızını, eşini hastalıktan kaybeder.Sonra kelime- i şehadet getirerek adı Sravro yerine “Yürekdede” olur.
Isparta Rum torunlardan, dostum Minas Küfüncüoğlu’ nun dedesi Kostamos’ un hatıra defterinde Yürekdede’ nin yakınlarını kaybettikten sonra tüm zamanını Isparta Kutlubey mahallesindeki Mevlevî dergâhında geçirdiğini, Çakal, Tilki, Kurt derilerini vatandaştan toplayıp sattığı, parasını harcamadan Mevlevî Dergâhına bağışladığı anlatılır.
Isparta Osmanlı Rum torunlarından, dostum Yunanistan Atina Neo Lonia da oturan tarihçi Hıristo Delibaş’n dede defterlerinde ise Yürekdede’ nin Isparta dağlarından Kitre bitkisi topladığı anlatılır. Gıda ve ilaç sanayinde kullanılan Kitre bitki Osmanlı Ispartası’nın dışsatım ürünüdür.
Yunanistan Selanik Drama’ da bağcılıkla geçimini sağlayan dostum aynı zamanda da Emre mahallasi Lozan Mübadilleri Dernek Başkanı Ömer Konuk’un, SDÜ Tıp Fakültesi profesör lerinden Mahmut Bülbül hocanın da tanıştığı Isparta Rum torundur.
1867’de Isparta’ya atanan Vali Mutasarrıf (Paşa-Vali)Şevket beydir. Annesi Taçlıkadın bir varlıklı hayırseverdir. Isparta çayının taşkınlığını önlemek için Kadın Yarı denilen, şimdiki huzurevi bölgesinden Isparta ovasına doğru bir kanal (Çayboyu) açtırarak Isparta’yı zaman zaman olan sel taşkınlıklarından önemiştir.
Mutasarrıf Şevket beyin projeleri vardır. Müslüman çocukları Gatrımüslümanların çocuk larının da ortaklaşa gelmeleri için bir erkek, ayrıca bir kız (Rüştiye) okulu açmak ister.
Açılacak bu okulların parasal kaynağını oluşturmak için bir fikri devreye sokan Vali, Sancak yani Isparta Sancak (İl) arması olan sancağı valilik önüne diktirir. Bir de dikilen sancağa yakın yerde askerlerden oluşan nöbet kulübesi kurar. Isparta halkının selamlamasını ister.
Selamlamadan geçenlerden yedişer kuruş ceza almaya başlanır. Osmanlı Ispartası’ nın vatandaşında para yoktur. Para ancak Isparta ticaretini elinde tutan gayrimüslim Rum ve Ermeni ticaretçilerinde vardır. Tarihçi Böcüzade: “1867’de Mutasarrıf Şevket bey; hükümet civarında bir anıt dikilmiş, Bayram ve Cuma günleri bu anıtın baş tarafına bayrak çekilerek, çevresinde bir karakol kurulmuş ve nöbetçiler dikilmiştir. Sancak çekildiği günler, anıtın başına, birde subay dikilir, gelen geçensancağı selâmlardı.
Parayla pek işi olamayan Yürekdede’ nin yolu mutasarrıflık önünden geçer. Selamlamadan bayrağın yanından geçtiği için birkaç defa ceza yer .Cezasını ödemek için tilki, Çakal, Kurt derilerini demet demet eder mutasarrıflığın önündeki nöbetçi askerlere borcuna karşılık vermek ister. Askerler kabul etmezler.
Yürekdede mutasarrıfa (Vali) selam gönderir. “-Borcumsa işte alın. Ben para falan bilmem” der. Mutasarrıflık odasına çıkıp inen askerler borcun deri ile ödenemeyeceğinin haberini getirirler. Bunun üzerine Yürekdede ellerini havaya açarak: Allah inşallah Mutasarrıfın yaptıklarını sorar”der. Askerler borcunun biriktiğini yoksa bir çok borcunu ödeyemeyen kişiye geldiği gibihapis cezası geleceğini söylerler.
Bu borçları çoğalan ama ödeme gücü olmayan Ispartalı garibanların feryatlarını konuşmak için bir akşam Isparta Mevlevî Dergâhında Mevlevî dedesi Hasancan Kadir hocanın başkan lığında toplanılır.Toplantıda; Isparta’nın varlıklı, tüccar Gayrimüslüm vatandaşlarının yanı sıra yine Müslim Isparta’nın varlıklıları karar alrlar.
Toplantıda:
Sereafettinoğlu, ( bu Isparta Rum’unun evleri hala ayakta, Çay boyunda Emre köprüsü nünbaşındaolup gidişte sap yanda köşededir.)
Isparta Rum’u İstati, Hoca Gavriloğlu, Handan Zade Hafız Mehmet İzzet, Merkez Zabıta amiri, Ticaret Meclisi üyesi Hamamcı zade İsmail, Gökbaşoğlu Yanako, Belediye Başkanı İrfan , Ticaret Reisliklerine Çallızade Hacı Mehmet , Misafiri tekstil tüccarı Isparta’dan evli İpokrat, Sinekoğlu Lazaros efendiler, Isparta Yün-Pamuk tüccarı bayan Maressa hanımdan, Hacı Filyos (Evi hala ayakta: Yenice mahallesi girişi, köşesinde çeşme var), ip-urgan tüccarı Korgan, Hacı Abdi camisinin kubbesini tamir ettiren. Yimil Dağlıoğlu, Isparta Ticaret Sanayi Odası meclis-i ticaret üyesi Haci panoyat, Hacı Anastas Ticaret Meclisi üyesi, Hacı Pirizade Hacı Salih, Temyiz ve Cinayet Mahkeme leri üyesi, Tüccar Bakkalzadelerden hacı İbrahim, Yunuszade Fevzi efendi.. Karar alırlar. Kararda tüm gariban, sancağı selamlamayı unutan cezalıların borçlarını ödemeyi taahhüt ederler. Ancak Yürekdede’nin ellerini havaya açtığı, Mutasarrıf’ın yanlışlığını Allah’a şikâyet ettiği günün akşamı hem Ispartalı iş çevrelerinin ardım kararlarını aldııkları akşamdır.
İşte bu akşam Mutasarrıf Şevket bey yürek sektesinden (Kalp krizinden) Hak’kın rahmetine kavuşur. Cenazesi Kurlubey (Ulucami) mezarlığına defnedilir.
Araştırm: Bayram AYGÜN-Emekli Öğretm, Köşe yazarı 2016 Isparta
