“Boli Ana..”
Kafasında Müslümanlıkla Hıristiyanlığı birleştirmiş, II.Abdülhamid Han ödüllü bir Ispartalı iş kadınını gören Isparta çocukları kendisine “Boli Ana” derlerdi..
1880’lerin Isparta’daki din ve medrese hocalarından (Müderris-Profesör) bazıları: “Hatunların ortalıklarda dolaşıp ticaret yapamayacağını, dinen yanlış olduğunu..” söylüyorlardı.
Bu görüşleri hiçe sayıp, üretmekten, topluma faydalı olmak, Osmanlı Ispartası’ nın ekonomik yönden güçlenmesinden yana olan Boli Ana, din çevrelerinin görüşlerine aldırış etmez.
Boli Ana Ispartanın ilk halıcı iş kadınıdır. Esas adı Anastasya Politimu Kahramanoğlu’ dur. Bayanın çalışması, ortalıklarda dolaşması caiz değildir” sözleri osmanlı eyaletlerinde tartışılmaya başlanmış. Hatta hiç tartışmalara, sataşmalara, hatta halı ticaretini engelleme girişmimlerinde sessiz kalan Boli Ana sadece bir Müslüman Bayram’ında halı tezgah evlerine ziyaretinde söylediği bir söz tüm Osmanlı eyaletlerinde söylene gelmiştir.“ Siz benim bir Ispartalı Rum bayanı olarak iş yapmama günah sayıyorsunuz. Hz. Muhammed’ imizin zevceleri (eşi) Hz. Hativce validemiz Hz. Muhammed’imiz Mustafa ile Bağdat’a, Şam’a, Halep’e, Basra’ ya, Uruk’a ( Şanlıurfa) ticaret için gider gelirlerdi” benim halı ticareti yapmam niye günâh oldun” dermiş..
15 Temmuz 2016 da Atina’ya yaptığım ziyaret gezimde Atina uzantısı ve çoğunlukla Isparta-Alanya –Eğirdir’li (Osmanlı döneminin) Rum torunlarının yaşadıkları Neo Lonia bölgesinde bu Ispartalı iş kadının torunuyla tanıştım. Adres alıp verdik. Dede, ninelerinden duyduğu anılarını anlattı. Karamanlı Osmanlı Türkçesi ve Makedon Rumcası karışımı bir dille konuştu. Atina üniversitesinde İktisap profesörü Andon bey. Andon Kazancıoğlu Poli ya da Boli Ana’ nın kızı büyük-büyük annesi oluyor. Andon beyin. Boli Ana’nın büyük anne evi de Isparta Çay boyunda Belediye Başkanı Ziya Günaydın’ın yenileştirdiği bir Isparta Rum’u Codan veya Codanoğlu ( Emre mahalesine giden) köprüsünün çarşı yönündeki ayağına yakın bir evleri varmış.
“Andon bey:” Babam da halıcılığı Eğiridir Nis adasındaki Rum lara öğretmek için Eğirdir Nis’e yerleşmiş. 2004’de Isparta “–Eğirdir’e ziyaret ettiğimde bizim evimiz Nis adasında hala duruyor. Geniş avlulu.. öyle bir avlusunun içine baktım; ağladım” diyor..
Ispartalı genç kızlarımıza, ailelerinin bütçelerine katkı olacak, 1880’ lerden bir yüz yıl sürecek halıcılığı Isparta da ilk öğreten bir iş kadınından bahsediyoruz. “Allah razı olsun” demek asli görevimiz. Padişah Abdülhamid ödüllü Poli veya Boli Politimu Kahramanoğlu’nın torunu ile uzun uzadıya Isparta’daki 1850’lerden sonraki ticaret, sanayi kıpırdanışlarını konuştuk. Müslüman Türk tebasının yüz yıllarca işi; ya savaşmak ya da hayvancılık, biraz tarım olmuş. Sanata, zenaata, küçük büyük ticaret, sanayi atılımlarına hep karşı durmuş. Boli Ana gibi Osmanlı yurttaşı Musevi, Rum, Ermeni insanlarımız sayesinde ticarete, sanayiye yönelmişiz. Ispartalı Halıcı İş kadını, girişimcisi Politimu Kahramanoğlu veya Boli Ana, 1895 de Bursa’da açılan halı ve kilim sergisine katılmışlığından dolayı ödül alır Bu ödül beratı ve Altın madalya (II. Abdülhamid Han’ın gönderdiği madalya ve ödül beratı) şimdi Atina Neo-Lonia bölgesnde bulunan Ispartalı Rumların müzesinde sergilenmektedir. Boli Ana, Ispartalılara, daha doğrusu Ispartalı kadınlara halı dokumayı, halı ticaretini kavratmış. Yakın Isparta köylerinde, merkezinde çok sayıda halı tezgahı kurmuş. Halı dokuma işiyle uğraşan halı atölye evlerine sık sık ziyaret etmiş. Halı üretmiş.İş sağlamış, Isparta ticaretinin ilkini başlatmış..
Bez keseler içinde kuru üzüm, iğde, leblebi karışımı çerezleri çocuklara dağıtır. Rumca aksanıyla “bol çerez alın yiyin “demek yerine:” Boli Boli” şeklinde seslenirmiş. Isparta Rum’ u, iş kadını Politimu Kahramanoğlu Müslüman çocukların söylemlerinden dolayı çocuklarda kendisini “Boli Ana” diye hitap etmeye başlamışlar.. Ispartalı Rum tüccar, Boli Ana’yı önceden kürk terziliği yapmasından dolayı Kürkçü Politimu olarak bilirlerdi. Atı ile tek başına Isparta Emre-Öküzbattı bölgesinden, Karaağaç köyüne (Mahallesine) hiç çekinmeden gider. Halı tezgahlarını kontrol eder.
Yeni yetişme Müslüman kızlarına ayak üstü halı dokumayı öğretir. Onlarla sohbet eder. Hz. Muhammed’ imizin ve Hz. İsa’nın adlarını bir arada hayırla yad eder. Allah’adın hiç ağzından eksik etmez. Hilesiz, hiç yalan söylemeden halı dokuyanların harçlıklarını hesaplar, ilmik-ilmik, sıra-sıra halı işlerini hesaplar. Peşin ödeme yapar. Isparta tarihinde ilk defa genç kızlar bozuk parayı, gümüş Osmanlı liralarını Boli Ana sayesinde tanıdılar. Araşt: Bayram AYGÜN/ Emekli Öğretm-Köşe yazarı Isparta-2017
